Trong bối cảnh kinh tế – xã hội có nhiều thay đổi, ngành hàng không Việt Nam đang bước vào giai đoạn điều chỉnh quan trọng khi Dự thảo Luật Hàng không dân dụng được các cơ quan chức năng sửa đổi. Dự thảo dự kiến sẽ được Chính phủ trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp tháng 10/2025 tới, với mục tiêu nâng cao an toàn, thúc đẩy phát triển hạ tầng, đơn giản hóa thủ tục và bảo vệ quyền lợi hành khách. (1)

Bên cạnh những tác động đến hạ tầng, hãng bay và hành khách, những điều chỉnh trong dự thảo này cũng ảnh hưởng trực tiếp đến công tác đào tạo, tiêu chuẩn hành nghề và cơ hội nghề nghiệp của thế hệ phi công trẻ. Bài viết dưới đây sẽ điểm qua những điểm mới đáng chú ý và cung cấp các thông tin hữu ích để học viên phi công chuẩn bị tốt hơn cho chặng đường sự nghiệp phía trước.

Điểm mới nổi bật trong dự thảo

Từ các nội dung được thảo luận tại hội thảo, có thể thấy một số điểm sửa đổi trong Dự thảo Luật (thay thế) tác động trực tiếp đến chương trình huấn luyện và tiêu chuẩn dành cho học viên phi công: (2)

1. Chuẩn an toàn hàng không đồng bộ ICAO

Dự thảo mới đặt an toàn là ưu tiên tuyệt đối, đồng bộ hóa quy định với tiêu chuẩn ICAO. Điều này ảnh hưởng đến học viên phi công, khi toàn bộ nội dung đào tạo, đánh giá và tiêu chuẩn năng lực sẽ được điều chỉnh theo chuẩn quốc tế.

2. Quy định mới về khai thác đội tàu bay mở rộng

Các hãng hàng không Việt Nam đang gia tăng đội tàu bay, kéo theo yêu cầu vận hành đa dạng chủng loại máy bay. Điều này ảnh hưởng đến học viên phi công khi chương trình huấn luyện cần bao quát nhiều dòng máy bay hơn và tiêu chuẩn khai thác cũng được nâng cao.

3. Tích hợp công nghệ và quản lý vùng trời hiện đại

Việc hiện đại hóa quản lý vùng trời, điều phối giờ cất hạ cánh và khai thác sân bay quốc tế sẽ tác động đến nội dung huấn luyện bay. Học viên phi công sẽ tiếp cận các công cụ điều phối, hệ thống quản lý bay điện tử và mô hình hoạt động sân bay tiên tiến trong quá trình đào tạo.

4. Bổ sung quy định về pháp lý và khai thác quốc tế

Dự thảo đồng bộ hóa quy định pháp lý với các điều ước quốc tế, yêu cầu phi công nắm rõ quy định vận hành ở nhiều thị trường. Điều này tác động trực tiếp đến học viên khi các kỳ kiểm tra, sát hạch sẽ bao gồm kiến thức pháp lý hàng không quốc tế và quy trình hoạt động đa quốc gia.

5. Nâng cấp chương trình huấn luyện và kiểm định

Chương trình huấn luyện được bổ sung các nội dung mới về mô phỏng bay hiện đại, quản lý rủi ro và xử lý tình huống khẩn cấp. Đồng thời, yêu cầu kiểm định năng lực định kỳ sẽ tác động đến lộ trình huấn luyện và sát hạch của học viên ngay từ giai đoạn đầu.

Dự thảo Luật HKDDVN (Thay thế) tác động đến môi trường đào tạo phi công như thế nào? 

Các nội dung huấn luyện dự kiến sẽ được rà soát và bổ sung để đáp ứng đầy đủ yêu cầu về kỹ năng bay, quản lý rủi ro và xử lý tình huống khẩn cấp. Mục tiêu là đảm bảo phi công được đào tạo theo chuẩn mực mới, phù hợp hơn với yêu cầu an toàn khai thác bay.

Trang thiết bị huấn luyện, đặc biệt là hệ thống mô phỏng bay, cũng có khả năng được nâng cấp nhằm tăng tính thực tế và hiệu quả trong quá trình đào tạo. Việc này giúp học viên tiếp cận môi trường sát với điều kiện khai thác thương mại.

Trang thiết bị, hệ thống mô phỏng bay được nâng cấp

Hệ thống chứng chỉ và bằng cấp có thể được điều chỉnh để bảo đảm giá trị tương thích với ICAO hoặc EASA. Điều này mở rộng tiềm năng cơ hội làm việc cho phi công Việt Nam trên thị trường quốc tế, đồng thời nâng cao tính cạnh tranh của nhân lực hàng không trong nước.

Những điều chỉnh này, nếu được thông qua, sẽ góp phần tạo điều kiện cho thế hệ phi công trẻ có hành trang vững chắc, kỹ năng chuyên môn toàn diện và khả năng đáp ứng tốt hơn nhu cầu của thị trường lao động hàng không trong bối cảnh hội nhập.

Học viên phi công cần chuẩn bị gì khi Dự thảo Luật HKDDVN (Thay thế) được thông qua?

Đối mặt với các tiêu chuẩn mới, học viên phi công không chỉ tập trung vào kỹ thuật bay mà còn cần một chiến lược học tập và phát triển toàn diện:

• Cập nhật kiến thức theo chuẩn ICAO

Luật mới sẽ đồng bộ hoàn toàn với tiêu chuẩn ICAO, nên học viên cần chủ động tìm hiểu sớm. Việc làm quen với các quy định, thuật ngữ và tài liệu ICAO sẽ giúp bạn không bỡ ngỡ khi bước vào chương trình huấn luyện mới.

Hãy luyện cách tiếp nhận và áp dụng quy trình quốc tế vào các bài tập giả định hoặc tình huống thực tế. Môi trường học tập theo chuẩn ICAO đòi hỏi tính chính xác và kỷ luật cao, nên thói quen này sẽ rất hữu ích.

• Khả năng thích ứng công nghệ số

Hệ thống mô phỏng bay, quản lý dữ liệu điện tử và các công cụ kỹ thuật số sẽ là phần quan trọng trong quá trình học. Thay vì chỉ học để hoàn thành, hãy tìm cách thực sự làm chủ thiết bị và ứng dụng công nghệ như khi vận hành thực tế.

Khả năng linh hoạt với công nghệ mới sẽ giúp bạn tự tin hơn khi chuyển sang môi trường khai thác hiện đại.

Ví dụ: ICAO gần đây đã tổ chức hội thảo “Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong phân tích và quản lý an toàn hàng không” tại Paris, quy tụ đại diện 23 quốc gia và nhiều tổ chức quốc tế. Hội thảo nhấn mạnh vai trò của học máy trong phân tích dữ liệu an toàn bay, cho thấy xu hướng công nghệ này sẽ sớm ảnh hưởng đến đào tạo và khai thác. (3)

• Nâng cao năng lực ngoại ngữ

Tiếng Anh hàng không không chỉ để vượt qua kỳ thi mà còn là công cụ giao tiếp hàng ngày trong buồng lái và khi làm việc quốc tế.

Hãy luyện nghe, nói và đọc tài liệu chuyên ngành thường xuyên để phản xạ nhanh hơn. Việc giao tiếp trôi chảy sẽ giúp bạn xử lý tình huống hiệu quả và đảm bảo an toàn hơn khi bay.

• Kỹ năng mềm và làm việc nhóm

Chuyến bay là sự phối hợp của cả một đội ngũ: phi công, tiếp viên, điều hành bay, kỹ thuật, mặt đất… Kỹ năng giao tiếp rõ ràng, lắng nghe và phối hợp nhịp nhàng sẽ giúp chuyến bay diễn ra trơn tru.

Trong môi trường áp lực cao, khả năng hợp tác và xử lý bất ngờ sẽ là lợi thế lớn của một phi công chuyên nghiệp.

• Phát triển tư duy an toàn bay 

An toàn bay không chỉ nằm trong giáo trình, mà là thói quen cần duy trì hàng ngày. Hãy thường xuyên phân tích các tình huống sự cố, tự đặt mình vào vị trí xử lý để rèn phản xạ nhanh và chính xác. Thói quen đánh giá an toàn trước và sau mỗi nhiệm vụ bay sẽ giúp bạn luôn sẵn sàng cho mọi tình huống.

Dự thảo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam không chỉ là một bước tiến trong quản lý ngành mà còn là lời nhắc nhở cho thế hệ phi công tương lai về tầm quan trọng của sự chuẩn bị. Nắm bắt và thích ứng sớm với các tiêu chuẩn mới sẽ giúp học viên phi công không chỉ đáp ứng yêu cầu trong nước mà còn tự tin hội nhập vào thị trường hàng không toàn cầu.

Nguồn:

(1), (2). Cục Hàng Không Việt Nam

(3). MOC